Bulaşıcı hastalıklar, bebek ve küçük çocukları daha fazla tehdit altına alan rahatsızlıklardır. Çocukların gelişimini tam olarak tamamlamamış zayıf bağışıklık sistemleri ve önlem alarak kendilerini hastalıklara karşı koruyamamaları, onları birinci dereceden risk grubuna sokar.
Bu bulaşıcı hastalıkların başında da bebeklerde boğmaca gelmektedir.
Boğmaca, her yaştaki duyarlı bireyi etkileyen, özellikle 5 yaşından küçük çocuklarda ve bebeklerde ağır seyreden akut, bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. En tipik belirtisi boğulurcasına olan aralıksız öksürük nöbetleridir. Tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır.
Erken teşhis edilmediğinde tehlikeli boyutlara ulaşabilir. Bu nedenle anne ve babaların boğmaca hakkında bilgi sahibi olmaları çok önemlidir.
Boğmaca Nedir?
Boğmaca, Bordetella Pertussis isimli mikrobik bir bakteriden kaynaklanan tehlikeli ve bulaşıcı bir üst solunum yolu hastalığıdır. Genellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde, yaşlılarda, yenidoğanlarda ve küçük çocuklarda daha sık görülür. İlerlediğinde tüm organlara yayılarak hasar oluşturabilir.
Üç evreden meydana gelir:
Evre; Kataral Evre: Hafif bulguların ortaya çıktığı ilk 1-2 haftalık süreç kataral evredir. Bu evrede hastalık sıradan bir üst solunum yolu hastalığı ile birçok benzer özellik gösterir.
Evre; Paroksizmal Evre: Enfeksiyonun tanısını koymaya yardımcı olabilecek daha spesifik bulguların oluştuğu evredir. Öksürük nöbetleri bu evrede görülmeye başlar. Yaklaşık olarak 3-4 hafta kadar sürer.
Evre; İyileşme Evresi: Ağır bulguların hafiflemeye başladığı iyileşme evresidir. Enfeksiyonun tamamen iyileşmesi ortalama 1-3 hafta kadar sürebilir.
Boğmaca Nasıl Bulaşır?
Boğmacaya bir bakteri neden olmaktadır. Solunum yolu ile alınan bakteri, 7-10 günlük kuluçka devresi sonrası (ortalama 4-21 gün) hastalığa neden olmaktadır.
Çok bulaşıcıdır. Boğazda yerleşir. Hijyenik koşullara, yani temizlik kurallarına iyi uyulmadığında bulaşma olur ve sonrasında salgınlar yaşanır. Sosyo ekonomik düzeyi düşük toplumlarda, toplu yaşam alanlarında, kalabalık gruplar halinde yaşayanlarda, yetersiz ve kötü beslenme koşullarında vakalarda artış olur.
Boğmaca Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?
Bilinen tek kaynak insandır. Bakteri alındıktan 1-2 hafta sonra, korunmasız bireylerde hastalık ortaya çıkar.
Boğmaca, belirli bir coğrafi lokalizasyonda görülmemekte, tüm dünyada yaygındır. Mevsimsel bulaş özelliği olmamakla birlikte son bahar aylarında daha fazla görülebilir.
Boğmaca Belirtileri Nelerdir?
Boğmaca, ortalama 7-10 günlük bir kuluçka süresine sahiptir. Hastalığın bakterisi vücuda giriş yaptıktan sonra yaklaşık bir hafta içerisinde ilk belirtiler görülmeye başlar.
Bebeklerde boğmaca belirtileri şunlardır;
Hafif Belirtiler: Gözlerde yaşarma ve kızarıklık, hafif ateş, halsizlik, burun akıntısı ve hafif öksürük.
Daha Ağır Belirtiler: Şiddetli öksürük nöbetleri, koyu renkli balgam, hırıltılı nefes alıp verme, nefes darlığı ve boğulma hissi, mide bulantısı, öksürük sonrası kusma, ateş, yüzde kızarma veya morarma hastalığın temel bulguları bunlardır.
Ancak bebeğiniz solunum güçlüğü çekiyorsa, nefes alıp verirken morarıyorsa, öksürük nöbetleri uzun sürüyorsa, beslenme ve uyku düzeni enfeksiyon nedeniyle sağlığını tehdit edecek düzeyde bozulmuşsa mutlaka bir sağlık birimine müracaat etmeniz gerekir.
Bebeklerde Boğmaca Aşısının Önemi
Her hastalıkta olduğu gibi boğmacaya da mümkünse yakalanmadan önce önlem almak gerekir. Boğmaca için en etkili yol aşılanmadır.
Boğmaca aşısı bebeklere 5’li karma aşı adı altında 2, 4, 6 ve 18 aylıkken toplamda 4 doz olarak yapılır. 4. dozdan sonra ilkokul 1. sınıf çağında 4’lü karma aşı altında 5. destek doz da uygulanır.
Dozları tamamlanana kadar bebekler enfeksiyona karşı korunmasız durumdadır. Bu nedenle gebeliğin 20. haftasından sonra anne adayları aşı olarak yenidoğanın ilk aylarda hastalıktan korunmasını sağlayabilirler.
Bebeklerde Boğmaca Tedavisi
Hastalığın seyrine ve kaçıncı haftada olduğuna göre boğmaca tedavisi de değişiklik gösterir.
İlk haftalar başka kişilere bulaştırma riskinin yüksek olduğu dönemdir. Bu durumu engellemek amacıyla semptomları hafifletirken bulaştırma riskini de ortadan kaldıracak ilaçların kullanımı tercih edilir.
Fakat bebeklerde durum biraz daha farklıdır. 0-6 aylık hasta bebeklerin tedavisi mutlaka hastaneye yatırılarak yapılır. Erken teşhiste antibiyotik tedavisine başlanır. Eğer enfeksiyon ilerlemiş ve ağır bulgular oluşmaya başlamışsa antibiyotik tedavisine başlanmaz.
Bu gibi durumlarda belirtileri hafifletecek yöntemler tercih edilir. Oluşan balgam vücuttan uzaklaştırılır, oksijen takviyesi yapılarak solunum düzenlenir veya ateş düşürücü ilaçlar kullanılır. Sanılanın aksine kuvvetli öksürük krizleri için öksürük şurupları veya antibiyotikler kullanılmaz. İlerleyen evrelerde bu tür ilaçlar durumun daha da kötüleşmesine yol açabilmektedir.
