Bebeklerde Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlanır? Nasıl Yapılır ve Püf Noktaları Nelerdir?

Bebeklerin yeni bir beceri kazanabilmesi, fizyolojik olarak gelişimleri ile doğrudan ilgilidir.

Bu bağlamda bebeğin dönebilmesi için yeterli kas gücüne, emekleyebilmesi için boyun kaslarının gelişerek başını dik tutabilmesine, ayakta durabilmesi ve yürüyebilmesi için denge-koordinasyonuna sahip olması gereklidir.

Tıpkı bu beceriler gibi tuvalet eğitimi de bazı fizyolojik gelişimlerin sonrasında gerçekleşen bir durumdur. Bir bebeğin tuvalet alışkanlığı kazanabilmesi için, belirli bir süre dolu olan idrar torbasındaki kasları kullanması gerekir. Bu sayede tuvaleti geldiğinde anlar ve tuvalete gidene kadar bir süre idrarını tutabilir.

Bebeklerin idrar torbasının gelişimi ve buradaki kaslarını kullanmayı öğrenmesi 15-18 aylarda başlar. Ancak bu süreç oldukça değişkenlik gösterebilir. Bu sebeple tuvalet eğitimi için ideal yaş aralığının, uzmanlar tarafından 2-2.5 civarında başlanması gerektiği önerilir.

Her mevsimde tuvalet eğitimi verilebilse de özellikle bahar ve yaz mevsimleri, bebeklere tuvalet eğitimi vermek için en ideal mevsimlerden biridir. Bu dönemde hem bebek daha ince giyinir hem de temizlik daha kolay yapılabilir. Havalar sıcak olduğu için de bebeğin üşümesi söz konusu olmaz.

Kış aylarında başlanacak eğitim için ise, evin ortam ısısının iyi ayarlanması ve çok fazla kat kat giydirilmemesi önem taşır.

Bebeklerin Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Gösteren Belirtiler Nelerdir?

• Bebeğin tuvaletin anlamını ve tuvaletin bulunduğu odanın amacını anlayabilmesi, bu konuda bir farkındalık kazanmış olması
• Bebeğin tuvaleti geldiğinde farkına varabilmesi, bunu söylemesi ya da işaretle anlatabiliyor olması
• Bebeğin bazı basit isteklerinizi yerine getirebiliyor olması
• Bebeğin alt temizliği sağlandıktan sonra, bezini en az iki saat kuru tutabiliyor olması
• Bebeğin 2-3 saatlik kısa bir uykudan sonra bezinin kuru olabilmesi
• Bağırsak faaliyetlerinin düzenli ve daha önceden tahmin edilebilir olması (Ebeveynler tarafından günde ortalama kaç defa ya da hangi saatlerde tuvaletini yaptığının tahmin edilebilmesi)
• Bebeğin bezini ıslattığında bundan rahatsızlık duyması ve değiştirilmesini arzu etmesi
• Amacına uygun kullanılmasa da bebeğin lazımlık veya oturağına ilgi gösteriyor olması genel anlamda bebeklerin tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren belirtilerdir.

Tuvalet Eğitimine Başlanmadan Önce Bilinmesi Gerekenler

Hazır Olduğuna Emin Olun ve İşaretler Arayın: Tuvalet eğitimi konusunda doğru zamanı belirleyen en önemli gösterge bebeklerin sergiledikleri hareketlerdir. Ayrıca birkaç kelime konuşarak ya da göstererek kendini ifade edebilmesi, tuvalet eğitimi için oldukça önemli olan kilometre taşlarından biridir.

Bebeklerde görülen bazı işaretler, onların tuvalet eğitimi için hazır olduklarının göstergesidir. Asıl önemli nokta ise, bu işaretleri okuyabilmek ve doğru anlayabilmektir. Örneğin altını kirleten bebeğin, bundan rahatsızlık duyması ya da yaptıktan sonra göstermesi, tuvalete gitmek konusunda ilgisinin artması ve bezinin gün içinde 3 saatten fazla kuru kalması, bir bebeğin tuvalet eğitimi için hazır olduğunu gösterir.

Sizin ve Bebeğiniz için Doğru Zamanı Belirleyin: Bebeklere tuvalet eğitiminin kazandırılması, en başta fizyolojik bir gelişim sürecini gerektirir. Uzmanlara göre bebeğin kendini tanımaya başladığı, fiziksel, psikolojik ve davranışsal olarak kendi benliğinin ve davranış karakterlerinin ön plana çıktığı 24-36 ay arası, en uygun yaş aralığı oluşturur.

Ancak, her bebeğin fiziksel ve duygusal gelişimi birbirinden farklı sürede gerçekleşir. Dolayısıyla da tuvalet eğitiminin zamanlaması için belli bir dönemden söz etmek çok da mümkün olmasa da 18 aydan önce yapılması kesinlikle önerilmez.

İki yaşından önce tuvalet eğitimi denendiğinde alışkanlık kazandırılsa bile bebeğin ileri dönemde kabızlık ya da idrar tutma zorluğu gibi sıkıntılarla karşılaşma riski artabilir. Aynı zamanda bu durum bebeklerin ileri dönemlerde güven kaybı, içine kapanıklık ya da aşırı mükemmeliyetçilik gibi psikolojik durumlar ortaya çıkarmasına neden olabilir.

Tuvaleti Tanımasını Sağlayın: Tuvalet eğitiminin başlangıç aşamasında, öncelikle bebeğe tuvalet sürecini göstererek tanıtmak gerekir. Ortalama olarak bir haftalık ön hazırlık döneminde bebekle birlikte tuvalete gitmek, gerekirse kakayı göstermek ve bunun korkulacak bir şey olmadığının anlatılması önem taşır.

Ayrıca cinsel kimliğini tanımaya çalışan bebek için mümkünse erkek çocuklar için baba, kız çocuklar için de annenin iyi bir gösterici olması gerekebilir. Yerine göre beraber tuvalete girmek ve adımları tanıtmak çözüm olabilir.

Tuvalet Ortamını Bebeğe Uygun Hale Getirmek: Hazırlık döneminin bir diğer adımı ise, ortamı bebeğe uygun olarak hazırlamaktır. Uygun bir lazımlık almak ve bebeğin lazımlığa adapte olabilmesi için onu bir süre tanıması gerekebilir.

Gün içerisinde bebeğin en çok bulunduğu odada ya da oyuncaklarının arasına yerleştirilecek lazımlık, bebeğin bunu kendisinin keşfetmesini sağlayabilir. Anne-baba bir süre bebeğini zorlamamalı ve ona zaman tanımalıdır. Daha sonra önce üzerindeki kıyafetleriyle oturtma denenebilir. Bu adım gerçekleştikten sonra, kıyafetlerini çıkararak lazımlık ile teninin temas ettirilmesi sağlanmalıdır. Bu sayede bebek, bunun nasıl bir his olduğu anlamaya başlayacaktır. Ancak bu büyük değişim için, belirli bir süre büyük adımlar beklenmemeli ve gerçekçi olunmalıdır.

Mümkünse tuvalet eğitimi için çıkılan alışverişin bebekle birlikte yapılması da iyi bir seçenek olabilir. Ayrıca lazımlığın nasıl kullanılacağını rol model olarak göstermek, bunun doğal bir süreç olduğunu bebeğe anlatmak konusunda düşünülebilir.

Tuvalet Eğitiminde Başarıyı Artıracak Püf Noktalar

• Bütün insanlarda olduğu gibi, bebeklerde de tuvalet alışkanlığı konusunda bir biyolojik ritmi bulunur. Bu nedenle tuvalet eğitimine karar veren anne babaların da bebeklerini takip ederek tuvalete götürme sıklığını buna göre belirlemelidir.
• Gündüz saatlerinde olduğu gibi, gece saatlerinde de bebeğin bezlenmemesi gerekir. Bebek uyuduktan sonra gündüz dönemindeki tuvalet ritmine uygun olarak, belirli saat aralıklarında uyandırılıp, bilincinin açılmasını sağlayarak tuvalete götürülmelidir.
• Bebeklerde yemeklerden 20-25 dakika sonra başlayan gastrokolik refleks nedeniyle kaka yapma eğilimine girdiği için bu dönemde tuvalete götürülmeleri önemlidir. Gastrokolik refleks, mideye gıda girmesi ile kalın bağırsakta güçlü peristaltik dalgalar oluşması ve bunun sonucunda dışkılama isteği duyulmasına neden olan fizyolojik bir reflekstir.
• Her bebek tuvalet eğitimi sürecinde ara ara altına kaçırabilir. Bu tür durumlarda ona kızılmamalı, aksine teşvik edilerek cesaretlendirilmelidir.
• Bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalı, eğer bebek eğitime tepkili yaklaşıyorsa ısrarcı olunmamalı, tekrar başlanmadan önce bir- bir buçuk ay kadar beklenmelidir.