Otizm genellikle ilk 3 yaşta başlayan ve hayat boyu devam eden, kişinin etrafıyla sözel ve sözel olmayan şekilde uygun ilişki kuramaması şeklinde ifade edebileceğimiz gelişimsel bir bozukluktur.
Otizmin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik olduğu düşünülmektedir. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülür. Otizmlilerin %70’inde zeka geriliği vardır. %’10 unda ise üstün zeka görülebilir. Otizm ile birlikte dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygu durum bozuklukları ve epilepsi görülebilir.
Eğer çocuğunuzun otizm spektrumunda olduğunu düşünüyorsanız, semptomlarla ilgili mutlaka bilgi edinmelisiniz. Bu konuda ne kadar çok bilginiz olursa, çocuğunuza o kadar kısa sürede yardımcı olabilirsiniz.
Otizm Spektrum Bozukluğu’nun belirtileri 2-3 yaş arasında görülür. Bazı aileler, belirtileri çocukları daha küçükken de fark edebilir. Genelde bebekler 18. aylarındayken gelişimlerinde görülen duraklama ya da gerileme, Otizm Spektrum Bozukluğu’nun belirtilerindendir.
Otizm Nedir?
Üç yaşından önce ortaya çıkan otizm, bir ömür devam eden bir hastalıktır. İletişimi ve etkileşimi engellediği için sosyalleşme konusunda problem yaratır. Kalıtsal bir hastalık olmasıyla birlikte kökeni tam olarak belirlenememiştir. Bazıları çoklu gen etkileşimleri nedeniyle bu rahatsızlığın oluştuğuna inanırken, mutasyon sonucu ortaya çıktığını düşünen birçok kişi de vardır.
Üç yaşından önce belirtileri ile kendini gösteren otizm, en yaygın görülen rahatsızlıklar arasındadır. Yapılan araştırmalara göre dünyada her 59 çocuktan biri otizm rahatsızlığına sahiptir.
Türkiye’de ise otizmli kişi sayısı ortalama 550.000 civarındadır. Otizm daha çok erkeklerde görülen bir rahatsızlıktır ve her 54 erkekten biri otizmlidir.
Ayrıca yaygın görülen genetik bozukluklar arasında yer alan,
- Rett Sendromu,
- Otistik Spektrum
- Asperger Sendromu
- Çocukluk Disintegratif Bozukluğu,
- Rett Bozukluğu,
- Atipik Otizm gibi rahatsızlıklar belirtileri ve özellikleri nedeniyle de sıklıkla otizmle ilişkilendirilir.
Otizmin Sebepleri Nelerdir?
Otizm rahatsızlığının ortaya çıkış nedeni henüz tam anlamıyla bilinmemektedir. Bununla birlikte birçok neden bu rahatsızlığın doğmasında etkilidir. Genel olarak doğum sonrası ve doğum öncesi bazı nedenlerin otizme yol açtığı düşünülmektedir.
Genler: Sosyal iletişim konusunda sorunların oluşmasına neden olan otizm çoğu zaman genetik problemler sonucu ortaya çıkar. Bu nedenle tek yumurta ikizlerinden birinde otizm varsa, diğerinde de olma ihtimali oldukça yüksektir.
Çevresel Faktörler: Doğum öncesinde annedeki duygusal karmaşa, korku, panik ve ruhsal sorunlar otizm rahatsızlığına yol açabilir. Ayrıca anne karnındayken ortaya çıkan kızamıkçık virüsü otizm nedenleri arasında yer alır. Doğum sonrasında ise bebeğin aşırı ihmal edilmesi ve yalnız bırakılması duygusal travmalara neden olarak otizmi tetikleyebilir.
Sağlık Problemleri: Ayrıca bazı sağlık sorunları da otizmle ilişkili olabilmektedir. Bunlar arasında kalıtsal bir hastalık olan ve kasların yavaşlamasına neden olan kas distrofisi yer alır. Ayrıca diğer bir genetik rahatsızlık olan Down Sendromu da otizm ile ilişkilidir.
Otizm Çeşitleri Nelerdir?
Çok sayıda otizm çeşidi vardır ve tedavi süreci otizm çeşidine göre değişiklik gösterir. Otizm çeşitleri çok şiddetli belirtilerden daha hafif belirtilere doğru çok geniş bir yelpazede ortaya çıkar.
Otizm Spektrum Bozukluğu: Doğuştan gelen bu rahatsızlık nöro-gelişimsel bir bozukluktur ve belirtileri bebeklik döneminde kendini gösterir. Rahatsızlığın kaynağı beynin işleyişini etkileyen sinir sistemi sorunlarıdır.
A Tipik Otizm: Otizm belirtilerine sahip ancak otizm tanısı konabilecek kadar yeterli belirti göstermeyen çocuklara konulan tanıdır. A tipik otizm belirtileri konuşmada zorluk, gelişim bozuklukları, sosyalleşme ve iletişim sorunu gibi hafifi belirtiler gösterirler.
Rett Sendromu: 18 aya kadar normal gelişim gösteren bebeklerin daha sonra durgunluk ve gerileme sürecine girmesi olarak bilinen bir otizm türüdür.
Çocukluk Çağının Dezintegratif Bozukluğu: Çocukların üç yaşından sonra iletişim ve etkileşim becerilerinin gelişiminde gecikme olmasıdır.
Asperger Bozukluğu: Çocukluk döneminde başlayan bu rahatsızlık, bireylerin içe kapanmasına ve iletişim sorunu yaşamasına neden olur.
Frajil X Sendromu: X kromozomu ile ilgili bir mental gerilik rahatsızlığıdır. Bu nedenle birey öğrenme güçlüğü çekerek algılamada problem yaşar.
Çocukluk Şizofrenisi: Çocuğun gerçeklik ile ilişkisini bozan bu hastalık, halüsinasyonlara ve sanrılara neden olur.
Gelişimsel Disfazi: Konuşma bozukluğu olarak bilinen rahatsızlık kekemelik ya da ses bozukluğu şeklinde ortaya çıkabilir.
Otizmin Erken Belirtileri Nedir?
Elbette Otizm spektrum Bozukluğu’nun erken belirtileri bulunur. Yapılan araştırmalara göre, otizmli çocukların beyinleri erken dönemde farklı şekilde gelişir, başları normalden daha büyüktür ve başlarının normalden daha hızlı şekilde büyümesi otizmin göstergelerinden biri olabilir.
Bununla birlikte otizmli çocukların genel belirtileri şu şekildedir;
- Göz teması ya yoktur ya da kısıtlıdır.
- Adı ile seslenince tepki vermezler
- Aşırı hareketli veya hareketsiz olabilirler.
- Çevreleri ile ilgilenmezler
- Sarılma ve öpme gibi fiziksel temastan hoşlanmazlar.
- Konuşmada gecikme vardır.
- İnsanlarla iletişim yerine cansız varlıklarla ilgilenirler.
- Topluluk içinde yaşıtları ile diyalog kurmazlar, oyunlara katılmazlar, kendilerini izole ederler.
- Konuşmayı öğrenseler bile hep aynı kelimeyi tekrar ederler.
- Konuşmayı iletişim aracı olarak kullanmazlar.
- Uygun olmayan cümleler kurar kalıp gibi konuşurlar.
- Konuşma şekilleri ve ses tonları tekdüzedir.
- İlgisiz şekilde her şeye gülebilir ve kıkırdayabilirler.
- Bir cismin bir parçasına takıntı yapabilirler.
- Bazı objelere aşırı bağlanabilirler.
- Düzen takıntıları vardır. Rutinleri bozulduğunda hırçınlaşabilirler.
- Tekrarlayan bir hareketi örneğin el çırpma, zıplama, kendi etrafında dönme, sürekli öne arkaya sallanma, kanat çırpma gibi yaparlar.
- Normal çocuklar gibi hayal kurarak oyun oynamazlar, arabaları dizer sürekli tekerini çevirirler.
- Sürekli aynı oyunları oynarlar.
- Bazıları çok inatçı ve hırçın olabilir.
- Sosyal ortama girdiklerinde aşırı korkup tepki verebilirler.
- Sıklıkla yemek yeme bozukluğu gösterirler.
- Kendilerine ve etrafındaki eşyalara zarar verebilirler.
- Tehlikeye karşı duyarsızdırlar.
- Acıya karşı duyarsızdırlar.
- Yapılan espriyi veya imayı anlamazlar.
- Normal öğrenme metotlarına duyarsızdırlar.
Ancak söz konusu belirtilerin her zaman otizme işaret ettiği düşünülmemelidir. Örneğin 12 ayından önce bir bebek ismine her zaman tepki vermeyebilir. Atak ve 2 yaş sendromu dönemini yaşayan bir bebeğin sinirli davranışlar göstermesi de normal kabul edilebilir.
Burada sözü edilen tüm maddeler bebekten bebeğe ve çocuktan çocuğa farklılık gösterebilir.
Bu sebeple kişilerin şüpheli gördüğü maddeleri iyi gözlemlemeli ve kesin yargıdan önce doktora danışılması gerektiği unutulmamalıdır.
Doktorunuz sizi bir uzmana yönlendirerek doğru tanının konulmasına ve tedavinin başlamasına yardımcı olacaktır.
