Anne sütü bebek için en uygun besindir. Sağlıklı bir anne günde ortalama 700 – 800ml süt salgılamaktadır. Emzirme döneminde süt salgılanması kadının normal gereksinmesinden daha fazla enerji, protein, vitamin ve mineralleri almasını gerektirir. Emziren annenin salgıladığı sütteki enerjinin önemli bir kısmı yediklerinden sağlanmaktadır. Alınan enerji tam olarak süt enerjisine dönüşememekte, vücut dokuları da bir miktar harcanmaktadır.
Emziren anne; ek olarak enerji ve besin öğelerini diyetle alamazsa kendi vücudundan harcar. Bunun sonucu kendi sağlığı bozulur ve yeterince süt veremez. Bu nedenle annenin, bebeğini emzirdiği dönemde kendi beslenmesine de dikkat etmesi gerekmektedir.
Emzirme Döneminde Önerilen Günlük Besin Miktarları
Emziren annenin enerji, protein ve kalsiyumdan zengin beslenmesi gerekir, ayrıca annenin su ihtiyacı da artar. Çünkü emzirmek vücudun sıvı ihtiyacını arttırır. Anne günde en az 10 su bardağı sıvı almalıdır. Sıvı konusunda en iyi tercih sudur.
- Kalsiyum yönünden zengin olan süt, yoğurt ve peynir belirtilen miktarlarda düzenli olarak tüketilmelidir.
- Her gün 1 adet yumurta ve 1 porsiyon etli sebze yemeği veya kuru baklagiller yenilmelidir.
- Kuru fasulye, nohut, mercimek ve bulgur içeren yemekleri; portakal, mandalina, domates, maydanoz, yeşil biber, taze soğan gibi C vitamini yönünden zengin sebze ve meyvelerle birlikte tüketilmelidir.
- D vitamini besinlerde bulunmaz. Ancak güneş ışınlarının doğrudan cilde yansıması ile sağlanır. Bu nedenle emziren anne güneşlenmeye özen göstermelidir.
- Yemeklerde mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır. Doğal besinlerde yeterince alınamayan iyot, ancak iyotlu tuz kullanımıyla anne sütünden bebeğe geçer.
- Kuru meyveler ve kuru yemişler yoğun enerjileri yanında, demir ve kalsiyum gibi minerallerden de zengindir. Ağırlık kontrolü de yapılarak bu besinler tüketilebilir.
Bebeğinizi sezaryen yöntemiyle dünyaya getirdiyseniz; operasyon sonrası beslenmeniz, doktorunuzun direktifi doğrultusunda, diyet uzmanı tarafından ayarlanacaktır. İlk birkaç gün süreyle anestezi nedeniyle oluşabilecek gaz problemini aza indirgeyebilmek için, gaz yapıcı özelliği olan bazı yiyecekler (karnabahar, lahana, brokoli gibi bazı kış sebzeleri, kuru baklagiller, çiğ sebze ve meyve, soğuk şekersiz süt ve yoğurt vb.) diyetinizin dışında bırakılacaktır.
Tüm emziren anneler 4-6 aylık emzirme döneminde gaz oluşumunu engellemek için özellikle yemek yeme yöntemlerine dikkat etmeli; yemeklerini yavaş yemeli ve iyi çiğnemelidirler. Bebek ve annede gaz oluşumunu engellemek adına diyette kısıtlamaya gitmek doğru bir yaklaşım olmayacaktır.
Emziren Annenin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Emzirme döneminde pek çok hata yapılmaktadır. Uzman bilgisi yok sayılırken hurafe sayabileceğimiz bilgilerle lohusa annelerin kafası karıştırılmaktadır. Emzirme döneminde her şeyi olması gerektiği gibi yaptığınızda ekstra kilo almanıza ya da sütünüzün azalmasına neden olacak bir durumla karşılaşmayacaksınız.
Bunun için yapmanız gerekenlere göz atalım:
Emzirme sırasında normal olarak kilo vereceksiniz
İlk 4 ayda her ay yaklaşık 500 gram ile 1 kg arası kilo vereceksiniz. Ancak tartı kaybı açısından emziren anneler arasında büyük farklar görülür. Ayda 2 kilodan daha fazla tartı kaybetmek doğru değildir.
Emzirme sırasında fazla sıvı ihtiyacınız olacaktır
Her emzirme seansında bir bardak, yani 200-250 ml.su için. Sütün sık aralıklarla sağılmasının süt üretimini daha olumlu etkilediği bilinmektedir. Emzirme döneminde kendinizi susamış hissettiğiniz zamanlar daha fazla olacaktır. Günde 2.5-3 litreye yakın sıvı almaya dikkat edin. İhtiyaç hissettikçe, yeterince su, bitki çayları, meyve suyu, ayran, komposto gibi sıvılar tüketin. Kompostoyu şekerli yapmanıza gerek yok. Meyvenin kendi şekeri yeterli olacaktır.
Hamilelikte aldığınız multivitamin tabletine bir süre devam edin
Ancak bundan alacağınız vitamine güvenerek günlük taze sebze ve meyve tüketiminizi kısmamalısınız. Süt verme süresi ve hacmine göre, hekim veya beslenme uzmanı ile görüşüp, daha sonra aldığınız vitaminleri kesebilirsiniz.
Sigara içmemeye dikkat edin
Araştırma sonuçlarında, nikotinin sütü azalttığı gösterilmiştir. Tamamen bırakamıyorsanız, içtiğiniz miktarı en aza indirgeyin ve zaman olarak bebeği emzirdikten hemen sonrayı seçin. Bebeğin sigara dumanına veya annenin üstüne sinmiş kokuya maruz kalması bir yana, anne sütündeki kalıntılar da huzursuzluk, kusma ve ishale, bebeğin yeterli kilo alamamasına yol açabilir. Bu nedenle, hamilelik dönemini fırsat bilerek sigarayı bırakmanız ve emzirme döneminde de içmemeniz hem sizin hem de bebeğinizin yararınadır.
İlaç almanız gereken bir durum olursa, mutlaka doktorunuza danışın
Tıpkı gebelik döneminde olduğu gibi, emzirme döneminde de ilaç alımı konusunda dikkatli olmanız büyük önem taşır. Besinler gibi, ilaçlar da anne sütü aracılığıyla bebeğe ulaşabildiğinden, bu konunun üzerinde titizlikle durulması gerekir.
Emziren annenin kaçınması gereken gıdalar nelerdir?
Eğer, bebeğiniz sizin aldığınız bazı gıdalara hassasiyet gösteriyor, emzirme sonrasında huzursuz oluyorsa, bir süre o gıdadan uzak kalmayı deneyebilirsiniz. Bebeğinizin rahatladığını fark ederseniz, emzirme süreci boyunca o gıdayı beslenmenizden çıkarmanızda yarar vardır. Ailede belli bazı gıda alerjileri varsa, bu gıdaları tüketirken de dikkatli olmanızda yarar vardır. Kesin kanıtlanmış olmasa da, lahana, karnabahar, kuru baklagiller, soğan, sarımsak gibi keskin kokulu gıdalar sıkça suçlanmakta, bebekte gaz sancısını artırdığı ileri sürülmektedir. Böyle bir durum gözlemlerseniz, bir süre bu gıdalardan uzak kalmayı deneyebilirsiniz.
Emzirme döneminde aklınızda bulunsun!
- Vücudunuz 10 ml süt salınımı için yaklaşık 7 kalori harcar.
- Protein yeterli miktarda alınmalıdır. Özellikle balık haftada en az 2 kez tüketilmelidir.
- B12 vitamini süt verimliliği için önemlidir. En iyi kaynağı ise, yağsız kırmızı et ve yumurtadır.
- Kalsiyumun yeterli alınması, annenin kemik sağlığı için önemlidir. Kadınlardaki osteoporoz riski unutulmamalıdır.
- Folik asit gebelik döneminde olduğu kadar, emzirme döneminde de önemlidir. Yeşil yapraklı sebzeleri bol tüketmeye özen gösterin.
- B vitamini tüketimi de yeterli olmalıdır. Bunun için tam buğday, bulgur ve kuru baklagiller tercih edilebilir.
- Magnezyum ve çinko her kadın için yaşamın her döneminde önemlidir. En iyi kaynaklarından bazıları kırmızı et ile fındık ve badem’dir
- D vitamini anne sütünde yeterli değildir. Bebeğe yapılan takviyeye rağmen, güneşli havalarda her gün 15-20 dakika açık havaya çıkarmak, bu vitaminin sentezi için faydalı olur.
- Kompostolar şekersiz hazırlanabilir. Bunun için meyvelerin doğal şekeri yeterlidir.
- Demir eksikliğiniz varsa, pekmez veya kuru üzüm yanında C vitamini içeren bir taze meyve tercih etmelisiniz.
- Tatlı yemek isterseniz, gaz yapmayacak şekilde sütlü tatlıları tercih edebilirsiniz.
- Süt protein, karbonhidrat ve kalsiyum açısından ideal dengeye sahiptir ve emzirme döneminde süt tüketmeye özen göstermeniz gerekir. Gaz yaparsa, laktozsuz sütleri veya sindirim farklılığı açısından keçi sütünü tercih edilebilirsiniz. Probiyotik ve prebiyotikler de kullanılabilir.
Bilimselliği kanıtlanmasa da soğan, bulgur, ısırgan otu çayı ve malt, süt salınımına genelde pozitif etki yapmaktadır.
Süt Arttırıcı Besinler
- Anne sütünün kalitesini arttıran ve bebeğin beyin gelişimine katkıda bulunan yumurta,
- Kalsiyum ve fosfor içerikleri ile annenin mineral depolarını destekleyen süt, yoğurt, ayran,
- Demir, folik asit, kalsiyum ve içindeki bileşiklerin içeriğini kaybetmemesi için çok pişirmeden tüketilen dereotu, pazı, ıspanak,
- İçinde barındırdığı yardımcı bileşiklerle tüm yemeklerde kullanılan soğan,
- Son dönemde yapılan çalışmalar gösteriyor ki annede demir eksikliği olması durumunda süt üretimi de düşüyor. İyi bir bitkisel demir kaynağı, ayrıca rahatlatıcı etkisiyle sütün meme kanallarında ilerlemesini hızlandıran ve miktarını arttıran yulaf,
- Anne sütünü arttırıcı, rahatlatıcı ve yatıştırıcı etkisiyle, bebeğin hazımsızlık problemlerine yardımcı olan rezene,
- Beta karoten içeriği ile anne sütünü zenginleştiren ve süt oluşumunu destekleyen havuç,
- Protein, lif, vitamin, mineral ve antioksidan ve kalsiyum kaynağı olan, içerdiği tekli doymamış yağlarla anne sütünü zenginleştiren yağlı tohumlar( fındık- badem- ceviz vb.) faydaları saymakla bitmeyecek besinlerdir.
