Bebeğinizin dönebilmesi için yeterli kas gücüne, emekleyebilmesi için boyun kaslarının gelişerek başını dik tutabilmesine, ayakta durabilmesi ve yürüyebilmesi için denge-koordinasyonuna sahip olması gereklidir.
Tıpkı bu beceriler gibi tuvalet eğitimi de bazı fizyolojik gelişimlerin sonrasında gerçekleşen bir durumdur. Bir bebeğin tuvalet alışkanlığı kazanabilmesi için, belirli bir süre dolu olan idrar torbasındaki kasları kullanması gerekir. Bu sayede tuvaleti geldiğinde anlar ve tuvalete gidene kadar bir süre idrarını tutabilir.
Bebeklerin idrar torbasının gelişimi ve buradaki kaslarını kullanmayı öğrenmesi 15-18 aylarda başlar. Ancak bu süreç oldukça değişkenlik gösterebilir. Bu sebeple tuvalet eğitimi için ideal yaş aralığının, uzmanlar tarafından 2-2.5 civarında başlanması gerektiği önerilir.
Her mevsimde tuvalet eğitimi verilebilse de özellikle bahar ve yaz mevsimleri, bebeklere tuvalet eğitimi vermek için en ideal mevsimlerden biridir. Bu dönemde hem bebek daha ince giyinir hem de temizlik daha kolay yapılabilir. Havalar sıcak olduğu için de bebeğin üşümesi söz konusu olmaz.
Bebeklerin Tuvalet Eğitimine Hazır Olduğunu Gösteren Belirtiler Nelerdir?
- Bebeğin tuvaletin anlamını ve tuvaletin bulunduğu odanın amacını anlayabilmesi, bu konuda bir farkındalık kazanmış olması
- Bebeğin tuvaleti geldiğinde farkına varabilmesi, bunu söylemesi ya da işaretle anlatabiliyor olması
- Bebeğin bazı basit isteklerinizi yerine getirebiliyor olması
- Bebeğin alt temizliği sağlandıktan sonra, bezini en az iki saat kuru tutabiliyor olması
- Bebeğin 2-3 saatlik kısa bir uykudan sonra bezinin kuru olabilmesi
- Bağırsak faaliyetlerinin düzenli ve daha önceden tahmin edilebilir olması (Ebeveynler tarafından günde ortalama kaç defa ya da hangi saatlerde tuvaletini yaptığının tahmin edilebilmesi)
- Bebeğin bezini ıslattığında bundan rahatsızlık duyması ve değiştirilmesini arzu etmesi
- Amacına uygun kullanılmasa da bebeğin lazımlık veya oturağına ilgi gösteriyor olması genel anlamda bebeklerin tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren belirtilerdir.
Adım Adım Tuvalet Eğitimi!
- Hazır Olduğunuza Emin Olun!
Tuvalet eğitimi konusunda en önemli konu hazır bulunuşluktur. Hem eğitimi verecek olan kişinin hem de çocuğun hazır olması, sürecin sağlıklı ilerlemesine imkan sağlayacaktır. Çocuğunuzun ve sizin hazır bulunuşluğunuzu ölçtükten sonra sürece adım adım başlayabilirsiniz.
- İletişim Diline Dikkat Edin!
Bu eğitim esnasında kullanacağınız sözcükleri gözden geçirebilirsiniz. Tuvalet, kaka, çiş, lazımlık, evet, hayır gibi kelimeleri çocuğun anlaması ve telaffuz edebiliyor olması önemlidir.
- Çocuğunuzu Bilgilendirin!
Tuvalet eğitimine başlayacağınızı çocukla paylaşın. ‘15 bezin kaldı, bu bezler bittiğinde artık tuvaleti kullanmaya başlayabilirsin’ gibi.
- Deneme Yapın!
Tuvalet için çocuğa uygun bir aparat veya lazımlık alabilirsiniz. Bu seçim sürecinde alışverişe çocuğunuzla birlikte çıkıp, seçenekler arasından onun karar vermesine imkan sağlayabilirsiniz. Lazımlığı sevecen kılmak olumlu olacaktır. Bu süreçte çocuğu lazımlığa alıştırmak önemlidir.
- Beraber Seçin!
Bu süreçte çocuğunuzla birlikte alışverişe çıkıp yeni iç çamaşırlarını, lazımlığını, sabunları, etiketleri birlikte seçmek çocuğunuzu heyecanlandıracak ve motive edecektir.
- Çocuğunuzu Cesaretlendirin!
Bu süreçte tuvaleti geldiğini veya yaptığını size bildirmesi için çocuğunuzu cesaretlendirebilirsiniz. Sizi bilgilendirdiğinde onu takdir edebilirsiniz.
Mekan Sınırlaması Getirin!
Eğer lazımlığı tuvalet dışında yerlerde kullanıyorsanız, mekanı kısıtlayıp tek bir yerde kullanmaya yönlendirebilirsiniz. En uygun olanı lazımlığı ilk fırsatta tuvalete yerleştirmek olacaktır.
- Sinyalleri Okuyun!
Çocuklar tuvaletleri geldiğinde sallanma, ıkınma, yüzlerini kasma gibi tuvaletleri geldiğini belirten davranışlarda bulunurlar. Bu davranışları fark edip, çocuğunuzu tuvalete yönlendirmek etkili olacaktır.
- Yönlendirin!
Belli aralıklarla çocuğunuzu tuvalete yönlendirin. Tuvalete veya lazımlığa oturması için çocuğunuzu teşvik edin.
- Övgünün Gücünü Kullanın!
Çocuklar için en büyük ödül ve motivasyon aileleri tarafından takdir edilmektir. Aşırıya kaçmadan, fırsat buldukça çocuğunuzu takdir etmek önemlidir. Takdir, davranışın pekişmesine imkan sağlayacaktır.
- Kazalara Hazırlıklı Olun!
Nasıl ki yürümeyi öğrenirken emekleme evresinden geçilir, çocuklar düşer kalkar ve ancak bunlar neticesinde yürümeyi öğrenirlerse, benzer bir süreç tuvalet alışkanlığı için de geçerlidir. Sabırlı ve anlayışı olmak bu süreçte oldukça önemlidir. Çocuğa da bu süreci somut örneklerle anlatmak önemlidir.
- Cezadan Kaçının!
Başarısızlıkta ceza vermekten, çocuğu rencide etmekten, onla dalga geçmekten kesinlikle kaçınmak gereklidir. Bu davranışlar tuvalet eğitimi konusunda hiçbir işe yaramayacağı gibi çocuğun travmatik deneyimler yaşamasına sebebiyet verecektir.
- Hızlı Olun!
Çocuklar tuvaletlerini uzun bir süre tutamazlar. Dolayısıyla tuvaletinin geldiğini fark ettiğinizde veya size söylediği anda vakit kaybetmeden tuvalete yönlendirmeniz önemlidir.
- Görselleştirin!
Tuvalet esnasında yapılacakların görsel resimlerini adım adım tuvaletinizde görünen bir yere asabilirsiniz. Altını çıkartma, oturma, sifonu çekme, giyinme, el yıkama resimleri gibi.
Giydiklerini Belirleyin!
Tuvalet eğitimi esnasında çocuğun giyerken ve soyunurken rahat edebileceği kıyafetler seçmek önemli olacaktır.
- Tuvaleti Gözden Geçirin!
Tuvalettin ışığı, kokusu, ısısı çocuk için önemlidir. Çocuktan gelen geri bildirimler neticesinde tuvaleti daha sevecen ve çocuk dostu bir hale getirmeyi deneyebilirsiniz. Bu düzenlemeleri çocuğunuzla birlikte yapmak çok daha olumlu sonuçlar ortaya çıkaracaktır.0
- Tutarlı ve İstikrarlı Olun!
Eğer eğitime başladıysanız istisnaların sizin önünüzü kesmesine müsaade etmeyin. Örneğin tuvalet eğitimine başladığınız zaman diliminde alışveriş merkezine gitme programınızdan dolayı çocuğunuza bez bağlamayın. Bu süreçte her koşulda verilen kararın arkasında olmak, istikrarlı ve tutarlı olmak önemlidir.
- Ritüeller Yapın!
Pek çok çocuk bezini çok kıymetli bir nesne olarak görür. Bezle vedalaşmak çocuğun hayatında bir dönemin kapandığını yansıtır. Dolayısıyla bu önemli süreci temsil eden bir vedalaşma seremonisi yapılabilir. Örneğin bez pastalı bir parti, bezi ihtiyacı olan çocuklara postalama gibi.
- Gece Kontrol Edin!
Eğitim esnasında ilk zamanlarda gece birkaç saat aralıklarla uyanmak ve çocuğunuzu düzenli tuvalete kaldırmak alışkanlığı ve kas kontrolünü destekleyecektir.
- Yatmadan Önce Sıvı Tüketiminizi Azaltın!
Tuvalet eğitimi sürecinde yatmadan önce tüketilen gıdalar ve sıvıların miktarını azaltmak kaçırmaları önlemek adına faydalı olacaktır.
- Ara Verin!
Eğer tüm girişimlere ve çabalara rağmen çocuğun eğitim konusunda direnci mevcutsa bir süre bu konuyu rafa kaldırmak gerekecektir. Çocuğun hazır olduğu bir zaman dilimini beklemek etkili olacaktır.
