1 Yaş Sendromu Nedir? Ne Zaman Başlar ve Belirtileri Nelerdir?

1 yaşına gelmiş bir bebeğin ya da çocuğun, benmerkezci ruh haline bürünmesi ve emredici konumuna gelmesi durumuna 1 yaş sendromu denilmektedir.

Ergenlik, yetişkinlik, annelik ya da yaşlılık gibi tipik geçiş dönemlerinde olduğu gibi; 1 yaş sendromu da bebeklerin çocukluğa geçiş dönemidir.

Geçiş dönemleri hem çocuk hem de ebeveynler için her zaman stresli dönemler olmuştur. Özellikle ebeveynler bu dönemde delirme noktasına gelebilir. Sadece 1 yaşında olan ve konuşmayı bile henüz öğrenememiş olan bu bebeklerin kocaman insanları nasıl dize getirebildiğini anlayabilmek zordur ama sabırlı olup doğru adımlar atıldığı takdirde bu dönem bebeğin kişisel gelişimi için oldukça kıymetli bir fırsat haline gelecektir.

Kısacası ebeveynler 1 yaş sendromunu bir sorun olarak değil; bebeklerinin gelişim döneminin bir parçası olarak değerlendirmelidir.

1 Yaş Sendromu Neden Olur?

Bebek 1 yaş dönemine girdiğinde, anneden ya da kendi bakımını üstlenen kişilerden bir kademe daha bağımsız hale gelmeye başlar. Emekleme hatta yürüme yeteneklerini 1 yaşına geldiğinde genellikle kazanmış olur ve 1 yaşından 2 yaşına kadar bu yeteneklerini geliştirir.

Haliyle bebek artık bağımsız hareket etmek ve etrafında olanı biteni kendi çerçevesinden değerlendirmek, özgürce araştırmalar yapmak ister. Araştırma süreçlerinde önlerine engeller çıkmasından hoşlanmazlar. Merak ettikleri şeylere çok kolay bir şekilde ulaşmayı, her şeyin istedikleri gibi gelişmesini umarlar.

Böyle olmadığı takdirde de 1 yaş bebekte sinirlilik ortaya çıkar. Çünkü o yaşlardaki çocuklarda sabretme, engellere karşı toleranslı olma gibi meziyetler henüz gelişmiş değildir. Bu yüzden öfke patlamaları, ağlamalar, bağırmalar, tepinmeler kaçınılmaz olur.

1 yaşına gelmiş bir çocuk kendisini dünyanın merkezinde hisseder. Uzmanlar buna ‘egosantrizm’ adını verir. Çünkü hissedebildiği tek şey kendi benliğidir. Etrafındaki her şeyin kendine ait olduğunu düşünür. Başkalarının penceresinden bakmak, empati kurmak, çevresindekilerin bu yaptıklarından rahatsızlık duyabileceğini hesap etmek 1 yaşındaki bebek için imkansızdır.

Bu bakış açısına sahip olmak için bir insanın sosyal hayat ile yoğrulması ve belli başlı ahlak değerlerine vakıf olması gerekir. Bu yüzden ebeveynlerin bütün bu süreçlerden geçmemiş, herhangi bir tecrübeye sahip olmamış olan bebeklerinden üstün bir kişilik beklemeleri doğru olmayacaktır.

Bebeklerde 1 yaş sendromu belirtileri genellikle benlik duygusu ile ilgilidir. 1 yaş anneye bağımlılık devrinin son bulduğu bir süreçtir. Bebek anneye bağlı olduğunu hisseder, onu etrafında görmek ister ama ona bağımlı olmadığını, ayrı bir birey olduğunu fark eder.

Bebek bu farkındalığı edindiğinde ebeveynler çocuklarına karşı tavırlarında bazı değişimler yapmak durumundadır. Öncelikle ebeveynler bu durumun bir sorun değil, aksine değerlendirilmesi gereken bir fırsat olduğunu bilmelidir. Bu süreç benlik duygusunun gelişmesi için kıymetli bir süreçtir.

1 Yaş Sendromu Belirtileri

• Egosantrizm adı verilen dünyayı kendi etrafında dönüyor zannetme ve benmerkezci tutum.
• Paylaşımdan kaçınma, oyuncaklarını arkadaşlarından saklama, yemeğini başkasıyla paylaşmama gibi bencillikler.
• Başka çocuğa gelen oyuncağı kıskanma, annesinin başka çocuğa sarılmasını kıskanma ya da babasının annesine sarılmasını kıskanma gibi davranışlar.
• İnatçılık ise bu listenin yıldızlarından bir tanesini oluşturur. 1 yaş bebek inatlaşması ile ebeveynlerin baş etmesi zordur. Özellikle ebeveynlerin dediğinin tersini yapma konusunda inat ederler.
• İstedikleri olsun diye ağlamak, kendini paralamak gibi pek çok davranışı sergilemekten çekinmemek.
• Kendi bildiğini okumak.
• Sürekli her şeye itiraz etme durumu.
• Her şeye ‘Hayır!’ demek.

1 Yaş Sendromu Ne Zaman Biter?

1 yaş sendromu süreci, bebek 1 yaşına yaklaştığı dönemden 1.5 yaşına kadar devam eden zaman aralığında kendisini hissettirebilir.

Daha sonrasında şikayetler bir nebze azalsa da 2 yaş sendromu belirtileri başlayacağından genel anlamda 3 yaşına kadar devam eden ve 3 yaşından sonra artan bilişsel olgunluk düzeyiyle birlikte yavaşça azalan bir süreç olduğu söylenebilir.

Geçici bir dönem olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Bu dönemde, çocukla zıtlaşmak benmerkezci tutumu pekiştirebilir. Bu sebeple anne-babalar her ne kadar zor olsa da sabırlı davranmalıdır. Benmerkezci tutumuyla paralel olarak yaptığı ısrarcı ve inatçı davranışları görmezden gelinmelidir.

Çocuğun kuralların belirli olduğu ve kuralların sonuçlarıyla birlikte uygulandığı bir aile sisteminin parçası olması çok önemlidir.

1 Yaş Sendromunda Bebeğinize Nasıl Davranmalısınız?

• Bebeğinizin geçirdiği öfke nöbetinin sebeplerini gözlemleyin. En çok ne zaman bu durumu yaşadığını ve neye çok fazla öfkelendiğini tespit edip çözümleri buna göre sağlayabilirsiniz.
• Günlük aile yaşantınızın yemek vakti, uyku vakti gibi rutinlerine sadık kalmanız faydalı olabilir. Aksi halde bebeğiniz o saatlerde tahmin etmediği bir aktivite yapmaktan hoşlanmayabilir.
• Gün içinde onun enerjisini boşaltmasını sağlayın. Günde en az 1-2 saat birlikte dışarı çıkın. Koşmasını, zıplamasını ve oyun oynamasını teşvik edin.
• Ona seçme şansı verebilirsiniz. Böylece aranızdaki diyalog bir güç savaşına dönüşmez. Örneğin; dışarıya çıkarken ayakkabı giymek istemiyorsa, ona kırmızı ayakkabıyı mı mavi ayakkabıyı mı giymek istediğini sorabilirsiniz.
• Bebeğiniz hırçın tavırlar sergilediğinde sakinliğinizi korumanız çok önemli. Bunun geçici bir dönem olduğunu kendinize hatırlatarak rahatlayabilirsiniz.
• Öfke nöbetleri sırasında çocuğunuzun istediği her şeyi vermemeli ya da yapmamalısınız. Bu davranış çocuğunuzun öfke nöbetlerini pekiştirebilir.
• Anne- baba çocukla yeterince ilgilenmiyorsa çocuk ilgi çekmek için agresif tavırlar sergileyebilir. Bunun için günün belli zamanlarında onunla özel olarak vakit geçirmeyi unutmayın.