Yenidoğan Sarılığı Hakkında Merak Edilenler

Erken doğan bebekler daha sık olmak üzere yenidoğanlarda görülen sarılığın nedeni; küçük olması sebebiyle karaciğerin bilirubini yeterince filtrelememesi olabileceği gibi, iç kanama ya da kan enfeksiyonu gibi daha ciddi sebepler olabiliyor. Ciltte ve gözlerin beyaz kısmında oluşan sarılık bu hastalığın en önemli belirtisini oluşturuyor. Bulaşıcı bir hastalık olmayan yenidoğan sarılığı genellikle kendi kendine geçiyor. Ancak bazı vakalarda bu hastalık kendiliğinden geçmiyor ve bilirubin seviyeleri yüksek oranlara ulaşabiliyor.

Yenidoğan bebeğime sarılığı var dediler; bu nedir? Önemli midir?

Zamanında doğan yenidoğan bebeklerin %60’ında; erken doğan bebeklerin ise %80’inde yenidoğan sarılığı görülür. Yenidoğan bebeklerde görülen sarılıkların çoğu fizyolojik sarılıktır; yani belli bir tehlike sınırını aşmaz ve bir iki haftada kendiliğinden geçer.

Bebeğimde yenidoğan sarılığı nasıl oluştu?

Sarılık bilirubin adı verilen, cilde sarı rengi veren bir maddenin kandaki seviyesinin yükselmesi ve deride birikmesi sonucu oluşur.

Bebeğimde fizyolojik yenidoğan sarılığı neden oluştu?

Anne karnındaki ortamında oksijen daha düşüktür. Bunu dengelemek için kemik iliği daha fazla çalışır. Daha fazla üretilen kırmızı küre hücreleri (alyuvarlar) ile doğum sonrasındaki kadar oksijen tüm vucuta dağıtılır. Dolayısıyla yenidoğan bebeğnizin kırmızı küre hücreleri (alyuvarlar) daha fazladır. Bu nedenle yenidoğan bebekler kıyasen daha kırmızı görünürler. Doğumla birlikte daha fazla oksijen içeren bir çevreye ulaşılması neticesinde kırmızı küre hücreleri (alyuvarlar) ihtiyaç kalmadığı için yıkımları (parçalanması) neticesinde bilirubin maddesi ortaya çıkar. Doğumdan önce bebeğinizin bilirubinini sizin/annenin karaciğerini temizler; doğumdan sonra ise bebeğin karaciğerinin bilirubini temizleyebilecek kapasiteye erişmesi birkaç gün alır; bu arada karaciğer tarafindan yeterince atılamayan bilirubin artarak sarılığa neden olur.

Bebeğimde bu fizyolojik sarılık ne zamana kadar sürecek?

Yukarıdaki sebeplerle hemen hemen her bebekte ortaya çıkan yenidoğanın fizyolojik sarılığı genellikle hayatın ikinci günü başlar, üç ve dördüncü günlerde en yüksek seviyesine ulaşır, daha sonra da 15. güne kadar giderek azalır.

Bebeğimin yenidoğan sarılığı nasıl ilerliyor?

Yenidoğan sarılığı geçiren bir bebeğin cildindeki sararma ilk olarak yüzde ardından boyun ve karın bölgesine son olarak da bacaklara yayılır. Genellikle bebeğin göz akları da sararmıştır. Sizler yeni doğan sarılığına karşı bebeğinizi iyi gözlemlemeniz gerekir, özellikle koyu tenli çocuklarda ciltte sarılık belirtilerini görmek zordur. Emin olmak için bebeğinizin burnuna yada alnına hafifçe parmağınızla bastırın parmağınızı çektiğinizde bölgede sarılık belirtilerini görmek daha kolaydır. Ciltteki sarı renk en iyi gün ışığında ya da florasan lamba altında görülür. Parmakla hafifçe karın cildine bastırılıp kaldırıldığında sarı renk daha bariz bir şekilde tespit edilebilir.

Yenidoğan sarılığı değerlerini evde nasıl anlarım?

  • Bilirubin oranı 5 ile 8 mg/dl arasında ise baş ve boyun bölgesi sararır,
  • Bilirubin miktarı 8 ile 10 mg/dl arasında ise gövdenin üst bölümü sararır,
  • Bilirubin miktarı 10 ile 13 mg/dl arasında ise gövdenin alt kısmı sararır,
  • Bilirubin miktarı 13 ile 16 mg/dl arasında ise kol ve bacaklar sararır,
  • Bilirubin miktarı 20 mg/dl civarında ise eller ve ayaklar sararır

Bebeğinizin sarılık olduğunu fark eder fark etmez, beklemeden bilirubin seviyesinin tespiti için bir sağlık kuruluşuna başvurmanız çok önemlidir. Doktor yapacağı muayeneden sonra gerek görürse alından ölçüm ile kan tetkiki almadan (Transcutan ölçüm, biliçek) sarılık değerini ölçecektir. Eğer değer anlamlı yüksek gelirse sarılık için tedavi önerecektir veya kandaki bilirubin seviyesine bakıp bakmayacağına karar vererek takipler konusunda sizi yönlendirecektir.

Bilirubin bebeğimde çok yükselmişse ne gibi belirtiler oluşur?

En başta bebeğimizin cildindeki sarılık giderek koyulaşıp belirginleşir. Daha çok uyur, emmesi azalır (bu sarılığı daha da arttırır). Eğer bilirubin çok yükselip beyni etkilemişse (kernikterus), o zaman bebek tiz sesle ağlamaya başlar, başını geriye atar, havaleye kadar gidebilir. Bu durumdaki bir bebekte sonuçta çoğunlukla zeka ve motor gelişim geriliği, işitme, görme sorunları oluşur.

Bebeğim sarılık açısından riskli bir bebek mi?

  • Erken doğmuş bebekler (37 hafta altında)
  • Doğum esnasında kafa derisi altında kanama meydana gelmiş olanlar,
  • İlk 24 saatte sarılığı belirgin tespit edilenler,
  • Emme sorunu olup buna bağlı olarak iyi beslenemeyen bebekler,
  • Annede hamileliğe bağlı şeker veya tiroid hastalığı olanlar
  • Anne ve bebek arasında Rh (Anne Rh negatif; Bebek Rh pozitif) veya ABO (Anne 0; Bebek A,B veya AB) uygunsuzluğu
  • Dışkı renksiz (beyaz) ve idrarın koyu renkte olması
  • Büyük kardeşlerinin bebeklik dönemlerinde ışık tedavisi gerektirecek kadar sarılık tespit edilmiş olanlar.

Tedaviye neye göre karar veriliyor?

Bebeğin doğum yaşına, kilosuna ve risk grubunda olup olmamasına göre BHUTANİ eğrileri oluşturulmuştur. Bu çizelgeye göre bilirubin belli bir seviyeyi bulduğunda tedaviye başlanır.

Yenidoğan Sarılığı Nasıl Tedavi Edilir?

İlk kez 1958 yılında bahçede gezmeye çıkarılan sarılıklı bebeklerin renginin güneş ışığıyla açıldığının tesadüfen gözlenmesi fototerapinin temelini oluşturmuştur. O günden beri fototerapi sarılık tedavisinde en yaygın şekilde kullanılan tedavi yöntemidir.

  • Fototerapi (Işık terapisi):

Bebeğimizin özel bir ışık kaynağı altına yerleştirilir. Mavi-yeşil spektrumda ışık kaynağı kullanılır. Bu ışık bilirubinin suda çözülmesini sağlayarak idrar ve dışkı yoluyla vücuttan atılmasını sağlar. Fototerapi bebeğe herhangi bir şekilde zarar vermez. Bebeğin gözleri ışıktan zarar görmemesi için kapatılır. Bazen yan etki olarak ciltte kırmızı döküntüler, bronzlaşma veya sık ve sulu dışkılamaya neden olabilir. Işık tedavisi sonlandırıldıktan bir iki gün sonra bilirubin seviyesi genellikle tekrar yükselir. Bu dönemde de doktor kontrolü tavsiye edilir.

  • İntravenöz immunoglobulinler:

Eğer sarılık anne ve bebek arasındaki kan grubu farklılıklarına bağlı ise bu durumda anneden geçen antikorlar kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasına neden olabilir. İntravenöz immuno globulin uygulaması ile antikor düzeyi azaltılabilir ve kan değişimi riskini azaltabilir.

  • Kan değişimi: 

Ciddi sarılık vakalarında, diğer tedavilere yanıt alınamadığında bebeğin kanının değiştirilmesi gerekebilir.

Bebeğimi sarılığının tehlikeli boyutta olmasını önlemek için ne yapmalıyım?

Bebek emmeye teşvik edilmeli, günde 8-12 kez emmesi sağlanmalıdır. Anne ile bebek taburcu olurken yenidoğan sarılığı ve beslenme ile ilgili bilgilendirilmiş olmalı ve 2 gün içerisinde çocuk hekimi tarafından poliklinik kontrolü gerçekleştirilmelidir.

Yenidoğan sarılığı tedavi edilmezse risk yaratır mı?

Yenidoğan sarılığı sarılık eğrisi çizelgesinin yüksek düzeylere bebeğiniz bu yüksek sarılıktan etkilenmeden bir an önce tedavi edilmesi gerekir. Çünkü yüksek bilirubin beyne yerleşir ve bebeğin beyninde geri dönüşümsüz hasara yol açar. Özellikle yüksek düzeylere erişen sarılığı olan bebeklerin, işitme duyularının etkilendiği bilinir.

Biz ebeveyn olarak herhangi bir hastalığımız ya da kullandığımız ilaç bebekteki sarılığın ortaya çıkmasını etkiler mi?

Anne ve babanın ırkının sarılık düzeyini etkilediği bilinir. Sarı ırkta ortalama bilirubin düzeyleri daha yüksek, siyahilerde ise daha düşüktür. Ayrıca akraba evliliklerinde doğuştan gelen metabolik ve genetik hastalık olasılığı yüksek olduğundan risk artar. Diyabetik anne çocuklarında ise sarılık daha sık görülür ve daha yüksek düzeylere erişir.

 

En Çok Okunanlar

Sütünüzün Daha Rahat Akmasını Sağlayacak İpuçları ve Meme Masajı!

Anne sütü ilk 6 ay bebeğin tüm besin gereksinimlerini...

Yenidoğan Refleksleri Hakkında Her Şey

Yenidoğan refleksleri bir bebeğin istem dışı yaptığı motor hareketleri...

Anne Olduktan Sonra Siz: Hayatınızda Neler Değişti?

Anne olduktan sonra herkesin hayatı kişi ayırt etmeksizin az...

Bebeğiniz İçin Ay Ay Oyun Önerileri

Merhaba Canımız Annelerimiz...  Bebeğinizle geçireceğiniz vakit oldukça önemlidir...  Bebeğinizle kaliteli vakit...

Çocukluk Döneminde Sosyalleşmenin Önemi!

İnsanlar birbirleriyle iletişime geçmeye, ilişki kurmaya ve birlikte yaşamaya...

Doğum Sonrası Sıkıntılarınızdan Kurtulun!

Kadınlarda lohusalık olarak bilinen evre, doğumdan sonra başlayan ve...

Doğumdan Sonra Eş İlişkisi

Sevgili ilişkisinden karı-kocalığa uzanan yolda ilerlerken gün gelir ve...

Bebekler Ne Zaman Emekler? Ne Zaman Yürür?

Bebeklerde emekleme, motor becerilerin gelişiminde önemli bir aşamadır. Bu...

Bebeklerde Dikkat Eksikliği

Bebeğinin gelişiminde ve pek çok konuda bilgi sahibi olmak...

Bebekler Bunları Neden Yapar? 🫣

Özellikle ilk defa anne olmayı deneyimleyen kadınlar, bebeklerinin yaptığı...