Bebeklerde Yetersiz Büyüme/Büyüme Geriliği Nedir?
Bebeğin anne karnındaki gelişimi daha çok genetik ağırlıklı olmakla birlikte çevresel şartlardan da etkilenir.
Ancak doğumdan sonraki ilk 2 yıllık süreçte, büyümedeki en büyük faktör beslenmedir. Bununla birlikte doğum kilosunun kaç olduğu ve genetiğin de oldukça ağır bastığını söylemek mümkündür. Tüm bu sebepler dahilinde, sağlıklı olan bebekler çok geniş aralıklarda boy ve kilo farklılıklarına sahip olabilirler.
Doğum sonrası büyüme ve gelişme hakkında genel bilgi sahibi olunmasının en kolay yolu, düzenli olarak yapılan boy ve kilo ölçümleridir.
Persentil tablosunda boy ve kilo ölçümleri; o aydaki bebeklerin cinsiyet değişkeni göz önünde bulundurularak, ortalama boy ve kilo değerleri baz alınarak değerlendirilir.
Persentil yani büyüme eğrisi bebeğin gelişiminin normal şekilde ilerleyip ilerlemediğini değerlendirirken kullanılır. Bebeğin zaman içindeki boy ve kilo gelişimine bakılarak, orantılı ve tutarlı bir şekilde gelişip gelişmediği değerlendirilir.
Kız ve erkek bebekler farklı persentil üzerinden değerlendirilir ve burada önemli olan bebeğin aynı persentil çizgisi üzerinde ilerliyor olmasıdır.
Bebeklerde Büyüme Geriliği Nedir?
Büyüme, vücut kütlesinin artışı anlamına gelir. Büyüme ile bebeklerin zaman içinde vücut ölçülerindeki değişiklik ifade edilir.
Bu nedenle bebeklerde büyümenin izlenmesi için kilo artışı ve boy uzaması dikkate alınır. Bebek doğduktan sonra her 2-3 ayda bir düzenli boy ve kilo ölçümü yapılmalıdır ve büyümesinin takip edilmesi gerekir. Bu rutin takiplerde, bebeğin persentil tablosuna göre olması gerekenden az kiloya ve boy uzunluğuna sahip olması, bazı durumlarda büyüme geriliği olarak adlandırılabilir.
Büyüme geriliğine pek çok faktör sebep olabilir. Ancak büyüme geriliklerinde en çok karşılaşılan etken, beslenme eksikliğinden kaynaklanan büyüme gerilikleridir.
Büyüme geriliği, gelişim geriliği değildir. Gelişme geriliği ve büyüme geriliği çoğu zaman aynı kavram gibi kullanılır ve karıştırılır. Büyüme geriliği, çocuklardaki boy ve kilo geriliğini ifade ederken; gelişme geriliği bebeklerin zaman içinde gelişmesi gereken konuşma, çiğneme, diş çıkartma veya desteksiz oturma gibi fonksiyonları yerine getirememesidir.
Bebeklerde Büyüme Geriliğinin Nedenleri
Büyüme geriliği, pek çok neden bağlı olarak ortaya çıkabilir. Beslenme yetersizliği, kronik rahatsızlıklar, hormon eksiklikleri, büyüme geriliğine neden olabileceği gibi ailede genetik bir rahatsızlık olması da bebeğin büyüme geriliği yaşama olasılığını arttırabilir.
Beslenme Yetersizliği: Bebekler için belirli bir zaman dilimi içerisinde büyümeyi sağlayan en önemli faktör beslenmedir. Bebek, günlük ihtiyacı olan enerji ve proteini alamazsa, büyüme geriliği kaçınılmaz olur.
Bebeklerin yetersiz beslenmesindeki en önemli neden ise iştahsızlık veya yeme becerilerinin gelişememesidir.
Hormon Eksikliği: Bebek yeterli besleniyorsa ve başka herhangi bir problemi yoksa, hormon düzeylerine bakılmalıdır. Hormonları tam olarak üretilmeyen bir bebekte büyüme geriliği görülebilir.
Emilim Sağlanamaması: Emilim bozukluğu olan bir bebek, ne kadar yeterli beslenirse beslensin büyüme geriliği yaşayabilir. Çünkü besin, bağırsaklar tarafından yeteri kadar emilmediğinden, bebeğin büyümesi olumsuz etkilenir. Emilim bozukluğuna neden olan hastalık araştırılmalı ve erkenden teşhis edilip tedavisine başlanmalıdır. Aksi takdirde bebeğin büyümesi olumsuz etkilenebilir.
Kronik Hastalıklar: Bebek, günlük ihtiyacını karşılayacak kadar besin tüketiyorsa fakat kilo artışı gözlemlenmiyorsa; ateşli hastalık, uzun süreli ishal, kalp, karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları gibi kronik hastalıklardan şüphelenilir.
Büyüme Geriliği Belirtileri
Bebeklerde büyüme geriliğinin iki önemli bulgusu bulunur: boy kısalığı ve yetersiz kilo.
Bebeğin kilosu ve boy uzunluğu, doğumundan itibaren belirli aralıklarla takip edilmelidir. Eğer yapılan takiplerde bir farklılık görünmüyor ve bebek diğer yapılan ölçümlerle aynı sonuçları alıyorsa, büyüme geriliğinden bahsedilebilir.
Bu iki belirti her zaman aynı anda oluşmayabilir. Boyu ortalama uzunlukta olan ve uzamaya devam eden bir bebeğin, kilosu uzunca bir süre sabit kalabilir.
Büyüme geriliğinin tanısı, yalnızca doktorlar tarafından yapılmalıdır. Ancak doktora gitmeden, büyüme geriliği hakkında fikir edinmek için şu sorulara cevap verebilirsiniz;
• Bebeğiniz, belirli aralıklarla yapılan doktor kontrollerinde boy-kilo oranında değişim göstermiyor mu?
• Bebeğinize aldığınız ayakkabı veya kıyafetleri, oldukça uzun süre giydirebiliyor musunuz?
• Yaşıtlarına oranla bariz anlamda daha kısa ve daha zayıfsa büyüme geriliğinden şüphelenebilirsiniz. Doktorunuz bu konuda, en doğru bilgiye ulaşmanızı sağlayacaktır.
Büyüme Geriliği Tedavisi
Büyüme geriliği tedavisinde, bebeğin büyümesinin durma nedeni hormonal ya da kronik bir hastalıktan kaynaklanıyorsa tedavi yoluna gidilir ve kısa sürede başarılı sonuçlar alınabilir.
Eğer büyüme geriliği beslenme yetersizliğine bağlı olarak gelişiyorsa, burada doktorunuzun önerisiyle planlanmış bir beslenme programına geçiş yapabilirsiniz.
Beslenme Yetersizliklerine Bağlı Büyüme Gerilikleri İçin Öneriler
- Bebeğinize bir sonraki öğününden en az 1 saat önce sıvı tükettirmemelisiniz. Sıvı tüketimi, bebeğinizin zaten küçük olan mide hacminin sıvı ile dolması, tokluk hissi oluşturarak temel beslenmesinin aksamasına neden olabilir. Sıvı alımını ise, öğün aralarına ekleyebilirsiniz.
- Bebeğinize işlenmiş besinler, işlenmiş yağlar ve yüksek şekerli yiyecekler vererek kilo aldırmaktan kaçınmalısınız.
- Bebeğiniz eğer 1 yaşının üzerindeyse, kuruyemişlerin doğal kilo aldırıcı ve besleyici özelliklerinden yararlanabilirsiniz.
- Patates, bebekler için mükemmel bir ilk başlangıç yemeklerinden biri olur. Yumuşak kıvamıyla birlikte pürüzsüz yapısı bebek ağız tadına uygun olur. Alerjenik etkisi en az beslenme kaynağı olarak bilinir.
- Kuruyemişler kadar kuru meyveler de bebeğinizin sağlıklı bir şekilde kilo almasını sağlayacak lezzetli besinler arasındadır.
- Muz bebeklere kilo aldıran, etkisi en popüler olan lif zengini gıdalardan biri olarak tanımlanır.
- Armut, doğal olarak bebeklere kilo yapan yiyecekler arasında yer alır. Demir, C ve B6 vitaminleri açısından çok zengindir. Lifli bir ürün olması sayesinde bağırsak işlevini optimum seviyede tutarak emilimin artmasını sağlayabilir.
- Oldukça sağlıklı yağlar içeren avokado, bebeğinizin kilo almasını sağlayabilecek özel besin kaynaklarından biridir.
- Bebeğinizin gün içerisindeki makro ve mikro besin ihtiyaçlarının önemli bir bölümünü karşılar ve bebeğinizin daha sağlıklı şekilde kilo almasını sağlar.
.