Fizyolojik Reflü ve Reflü Rahatsızlığı Neden Olur? Nasıl Müdahale Edilir?

Mide içeriğinin çeşitli nedenlerden dolayı yemek borusuna kaçması olarak bilinen reflü, genellikle bir yetişkin hastalığı olarak düşünülse de, aslında bebeklerde daha sık görülmektedir.

Özellikle 1 yaş civarı sıkça gözlenen bebek reflüsünün nedeni çoğu zaman, mide ile yemek borusu arasındaki sfinkter adlı kaslı yapının henüz gelişmemiş olması ve bebeklerin çoğunlukla yatar pozisyonda olup, sıvı gıdalarla beslenmesidir.

Fizyolojik reflü olarak adlandırılan bu durumda, bebek gün içinde birkaç kere yediklerini çıkartabilir.

Bebeklik döneminde karşılaşılan hafif dereceli reflü hastalıklarının %80’i ilerleyen dönemlerde kendiliğinden geçmektedir. Fakat hastalığa dönüştüğü anda astım, zatürre, tekrarlayan orta kulak iltihapları ve yemek borusunda tahribata neden olabilmektedir.

Bu nedenle ebeveynlerin dikkatli olmaları ve hastalığı gözlemlediği anda doktora başvurmaları oldukça önemlidir.

Özellikle erken doğan bebekler, zamanında doğan bebeklere göre daha şansızdır. Yemek borusu ve mide arasındaki kas yapısı henüz gelişmediği için reflü çok kolay gelişebilmektedir.

Bu bebekler genellikle anne sütünü emdikten kısa bir süre sonra kusabilir. Bazı bebekler ise o kadar sık beslenir ki, bu nedenle daha hızlı bir şekilde kusma yaşayabilirler.

Fizyolojik Reflü ile Reflü Rahatsızlığı Farkları

Fizyolojik olduğu kabul edilen bebek reflüsünde; bebek iyi büyür, mutlu ve keyiflidir, herhangi bir hastalık bulgusu yoktur. Sadece beslenmelerden sonra öğürmeksizin mamaları geri çıkarır, bazen ağız kenarından sızdırır. Bu geri çıkarma özellikle ani hareketler ve alt değiştirme esnasında bacakların havaya kaldırılması gibi zorlayıcı durumlarda ortaya çıkar.

Oysa bebeklerde yaşanan reflü hastalığı;

• Bulantı, kusma
• Aşırı huzursuzluk, ağlamalar
• Meme reddi
• Beslenirken kendini geriye atma
• İnatçı hıçkırıklar
• Büyümede yavaşlama
• Tekrarlayan öksürükler
• Solunumla birlikte hışıltı
• Tekrarlayan orta kulak iltihabı gibi belirtilerle kendini belli edebilir.

Bebeklerde Reflüyü Tetikleyen Alışkanlıklar

• Bebeği sürekli düz bir zeminde yatırmak.
• Besledikten hemen sonra yatırmak veya yatış pozisyonuna getirmek.
• Beslendikten sonra gazını çıkartmamak.
• Mide kapasitesini aşacak şekilde aşırı beslemek.
• Besledikten hemen sonra hava yutmasına neden olacak hareketler yaptırmak.

Bebeklerde Fizyolojik Olmayan Reflü Neden Olur?

Doğum sonrası ilk 6 ay içerisinde bebeklerin yaklaşık %40 ile %60’ında görülen reflü hastalığı, çeşitli belirtiler ile gözlemlenen ve 6-12 ay arasında gerileyen bir hastalıktır.

Bebeklerde reflüye neden olan başlıca faktörler:

• Erken doğuma bağlı olarak yemek borusunun alt ucundaki kapağın fonksiyonel gelişimindeki yetersizlik
• Doğum ağırlığının 4 kg üzerinde olması
• Karın içi basıncın artmasına neden olan durumlar
• Midenin geç boşalması
• Yemek borusunun hareket ve işlev bozukluğu
• Yemek borusunun gelişimsel anormallikleri
• Mide fıtığı
• Beyin ve sinir sistemi hastalıklarıdır.

Bebeklerde Reflü’ye Müdahale Nasıl Olmalıdır?

Bebek reflüsünün tedavisinde öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Yukarıdaki yanlış davranışlardan kaçınmak ve doktorun reçete edeceği ilaçlar ile 3-6 ay içinde hastalığın tamamen ortadan kalkması beklenir. Ancak, reflü nedeniyle bebeğin gelişimi durakladıysa veya mide içeriğinin sürekli akciğerlere kaçması sonucunda zatürre gibi ciddi hastalıklar gelişmişse, son çare olarak cerrahi müdahale düşünülebilir.

Bebek yeteri kadar kilo alamıyorsa, midesindeki içerikleri ağzından çok kuvvetli fışkırtıyorsa, dışkısında kan varsa, ağzından yeşil bir sıvı veya kahve çekirdeği benzeri madde geldiyse, vakit kaybetmeden doktora danışılmalıdır.

Bebeklerde Reflü Oluşmaması İçin Alınabilecek Önlemler

Bebeklerde görülen geçici reflüler için tanısal bir teste ihtiyaç yoktur. Anamnez öyküsü ve bebeğin muayenesi ile kolaylıkla tanı koyulur. Gastroözofageal reflü hastalığının teşhisinde ise en güvenilir yöntem asit ölçümü olarak bilinen 24 saatlik pH-metre/impedans analizidir. Teşhis için endoskopik muayene de yardımcıdır.
Bebeklerde görülen geçici reflüde ilaçlı tedavi gerekmemektedir.

Bununla birlikte reflü olmaması için aşağıdaki önlemlere göz atabilirsiniz;

• Besledikten hemen sonra bebeğiniz yatırmamalısınız.
• Yatağının baş tarafını 30-45 derece yükselterek, sola yan olarak yatırın.
• Özellikle mama ile beslenen veya tamamlayıcı beslenmeye başlanmış bebeklerde öğün miktarının fazla olmamasına, az ve sık beslenmeye dikkat edin. Bu, mide üzerindeki baskıyı azaltabilir.
• Ani hareketlerden kaçının, kucağınıza aldığınızda karnından kavrayarak tutmayın.
• Emzirirken veya biberonla beslerken bebeğin hava yutmasını önlemek için doğru pozisyonları kullanın.
• Bebeğinizi beslerken sakin bir ortamda olun; aşırı uyarılma ve stres, reflüyü kötüleştirebilir.
• Beli lastikli giysiler giydirmeyin.
• Mama ile besleniyor ve fazlaca kusuyorsa reflüye özel olarak tasarlanmış kıvamı artırılmış mamalardan faydalanın.
• Eğer ek gıdaya geçtiyseniz, gaz yapan ve reflüyü tetikleyebilecek gıdalardan kaçının.

Bebeklerde görülen fizyolojik reflü geçicidir ama tedavi edilmeyen reflü hastalığı tehlikelidir; boy kısalığı, kansızlık, diş çürükleri ve kronik akciğer hastalıklarına yol açabileceği gibi yemek borusunda darlık ve hatta erişkin çağlarda yemek borusu kanserine bile yol açabilir.