Her annenin kafasında bebeğinin bıngıldağı hakkında sorular olmaktadır. Bebeklerin kafası ellenmez mi, bıngıldağa dokunursan zarar mı verirsin, kaçıncı aydan sonra kafasındaki yumuşak bölge normale dönecek? bu sorulardan bazılarıdır. Bu yazımızda sizler için bıngıldak hakkında bilmeniz gerekenlerden bahsedeceğiz.
Bıngıldak Nedir?
Bıngıldak tıbbi söylemiyle fontanel olarak adlandırılır. Ve sanıldığı kadar da hassas değildir. Kafa kemiklerinin birleşme noktalarının arasındaki bağ dokudan oluşmuş bölge bıngıldak olarak adlandırılır. Beyin dokusu, kendini saran beyin zarları ve kafatası ile korunur. Kafatası birden fazla kemikten oluşur. Anne karnındaki dönemde bu kemikler arasında sütür denilen birleştirici hatlar ve bıngıldak adı verilen baklava dilimi şeklinde bölgeler vardır. Bıngıldağın üstü, saçlı deri ve derialtı yağ dokusu ile kaplıdır.
Bıngıldağın İşlevi Nedir?
İlk 2 yılda çok hızlı olan beyin büyümesine kafa kemiklerinin büyümesi uyum sağlayamaz. Bu yüzden kemikler arası birleşme yerleri (suturalar) ve bıngıldak sayesinde kafa büyür ve beyin dokusuna zarar gelmez. Kafa içinde gelişebilecek ani basınç ve hacim değişimlerinde kafa kemikleri esnek olmadığı için genişleyemez. Bıngıldak sayesinde yan etkiler azalabilir.
Bıngıldak Başın Neresinde Yer Alır?
Biri önde diğeri arkada olmak üzere iki tane bıngıldak bulunmaktadır. Öndeki bıngıldak genellikle baklava şeklinde, aşağı yukarı 50 kuruşluk madeni para büyüklüğündedir. Genellikle düzdür ama bebeğin ağladığında ya da gerildiğinde dışarı doğru çıkıntı yapabilir. Arka bıngıldak ise genellikle üçgen şeklinde, daha az belirgindir. Hatta fark etmeyebilirsin bile. 10 kuruş büyüklüğünde olmaktadır.
Bıngıldağa Dokunmak Zararlı mı?
Bebeklerin kafasındaki yumuşaklık, birçoğumuza korkutucu gelmektedir. Uzmanlar sanılanın aksine bıngıldağın çok sağlam olduğunu, kafa travmalarına karşı bebekler için kafa koruyucu kask görevi gördüğünü belirtmektedir. Bağ dokusundan oluşan bıngıldakları ellemekten çekinmememiz gerektiğini, bu bölgenin son derece güçlü olduğunu ve kolay kolay zedelenmeyeceğini söylemektedirler.
Yani bebeğine banyo yaptırırken, saçlarını okşarken korkmana hiç gerek yok. Bıngıldağın zarar göreceği fikri, genellikle vesveseden kaynaklanıyor. Ama ciddi bir darbe söz konusuysa tabii ki bebeğini doktora götürmelisin.
- Bıngıldak esnek yapıda olduğu için doğum sırasında bebeğinin fazlasıyla dar olan doğum kanalından rahat geçmesini sağlar.
- Bebeğinin kafa kemiklerinin ve beyninin büyümesine yardımcı olur.
Bıngıldak kafanın diğer bölümleri gibi sert olmadığından, genellikle anneler o bölgeye dokunmaya korkarlar. Oysa ki, bıngıldağı oluşturan sağlam bağ dokusu, alttaki beyin için güvenli bir koruma sağlamaktadır. Banyo yaptırırken, saçını tararken veya tutarken ebeveynlerin huzursuz olmasına gerek yoktur. Bıngıldak bebeğin güvenliği için gerekli olmakla birlikte, kafa travmalarında koruyucu kask görevi de üstlenmektedir.
Bıngıldak Ne Zaman Kapanır?
Ön bıngıldak 7 ila 18. ay arasında kapanmaktadır. Uzmanlar ön bıngıldağın kapanma zamanını özellikle takip etmeniz gerektiğini, 6. ayını bitirmeden ön bıngıldağın kapanmasının, 18. ayını bitirdikten sonra hala açık olmasının normal kabul edilmediğini söylemektedir. Yani bebeğin 1,5 yaşına geldiğinde artık bıngıldağının kapanmış olması gerekiyor. Arka bıngıldak ise en geç 3. ay içinde kapanıyor.
Özellikle ilk yılda bebeğinin beyni hızla büyür. Bu büyümeye kafatası da eşlik eder. Kafatasının büyümesi ve genişlemesi için kemiklerin arasındaki boşlukların ve ön bıngıldağın kapanmaması gerekir.
Ön bıngıldak erken kapandığında;
- Bebeğinin beyin gelişimi olumsuz etkilenebilir,
- Kafa içi basıncı artabilir.
Ön Bıngıldak Neden Kapanır?
Bıngıldağın erken kapanmasının tıbbi adı kraniosinostoz olaktadır. Uzmanlar 2000 bebekten birinde ön bıngıldağın erken kapandığını, %80’inde bunun sebebinin bilinemediğini, bir kısmında ise kalıtımsal hastalık saptandığını belirtmektedir.
Bıngıldağın erken kapanması sonucu yapılan işlem ise bıngıldak ameliyatı olmaktadır. Uzmanlar, bu ameliyatın korkulacak bir durum olmadığını, sadece böyle bir şey varsa vakit kaybetmeden bebeğinizi doktora götürmenizi söylemektedir.
Bıngıldağın Geç Kapanması Ne Anlama Gelmektedir?
Uzmanlar, erken doğan ya da anne karnında büyümesi geri kalan bebeklerde bu durumun genellikle meydana geldiğini söylemektedir.
Bu, bıngıldağın normalden büyük olması ile ilintili bir durum olmaktadır. Uzmanlar, ön ve arka bıngıldaklarının büyük olması durumunda bebeğinin doğuştan hipotroidi (tiroit bezinin yetersiz çalışması) hastası olabileceğini, doktora götürmeniz gerektiğini belirtiyor. Özellikle arka bıngıldak yarım santimden genişse bu, şüpheli bir durum olarak kabul ediliyor.
Bıngıldağın geç kapanması, rikets denilen kemik yumuşaklığı hastalığının belirtisi olabilmektedir. Yani bebeğin 1,5 yaşında olmasına rağmen bıngıldağı kapanmadıysa doktora gitmeniz gerekmektedir.
Bıngıldağın kapanmamasının bazı nedenleri;
- Yetersiz beslenme,
- D vitamini eksikliği,
- Hipotiroidi,
- İskelet gelişim bozukluğu,
- Hidrosefali (Beyindeki basıncı arttıran, kafatasını genişleten durumlar).
Bıngıldağın şişmesinin nedenleri;
- Menenjit denen beyin zarı iltihapları,
- Tümör gibi kafa içinde birtakım lezyonların olması,
- Beyin omurilik sıvısının arttığı hidrosefali.
Bebeğinizin bıngıldağında şişme oluyorsa doktora gitmeniz gerekmektedir.
Bıngıldağın Erken Kapanması ya da Küçük Olması
Yenidoğan bebekte bıngıldağın çapı 2-5 cm arasındadır. En erken 3. ayda en geç 24. ayda olmak üzere çoğunlukla 12-18. aylarda kapanır.
Bıngıldağın (ön fontanel) doğumda 1 cm den küçük olması veya 3. aydan önce kapanması durumudur.
Bıngıldağın küçük olması veya erken kapanmasının başlıca nedenleri;
- Mikrosefali (küçük kafa) sendromları,
- Mikrosefali yapan TORCH enfeksiyonları
- Kraniosinostoz (kafa kemikleri arasındaki suturların kapalı olması)
- Konjenital hipertiroidi (doğuştan tiroid hormonunun yüksek olması)
Bütün bunların yanı sıra bıngıldak normalin varyantı olarak çok erken kapanabilir. Bıngıldağın erken kapandığı durumlarda bebeğin baş çevresi ölçümü 15-30 günde bir takip edilmelidir. Eğer suturlar kapanmadı ise bebeğin beyin gelişimi normal olarak devam eder ve baş çevresi normal seyrinde büyür.
Bazen kontrole gelen annelerden duyuyoruz; ”Bıngıldağı erken kapandı, D vitaminini kestim.” Her ne olursa olsun D vitamini damlası kesilmemelidir. İlk 2 yaşta önerilen günlük 400-600 iu D vitamini damlası kesinlikle bındağın erken kapanmasına neden olmaz.
Bılgıldakta Hangi Değişimler Normaldir?
Nefes alıp verme ve ağlama sırasında bıngıldakta şişme normaldir.
- Bıngıldakla ilgili tehlike sinyali veren durumlar nelerdir?
İshal, kusma gibi vücudun sıvı kaybına neden olan durumlarda bıngıldakta çökme meydana gelir. Bu sıvı kaybının ciddi olduğunu gösterir. Bıngıldakta şişme ise menenjit dediğimiz beyin zarı iltihapları ve kafa içine ait yer kaplayıcı lezyonlarda (tümör gibi) ve hisrosefali dediğimiz beyin omurilik sıvısının arttığı durumlarda olur. Mutlaka erken müdahale gerektiren bu durumlarda çocuklar zaten başka bulgular ile de sağlıksız görünürler, bu yüzden tamamen sağlıklı olan çocuklarda bu ihtimaller çok düşüktür.
Bıngıldak Nasıl Kontrol Edilir?
Kemik doku çok sert bıngıldak daha yumuşak olduğu için baş bölgesini alından arkaya doğru normalden biraz daha fazla basınçla okşarsak saçlı deri altında bıngıldak hissedilebilir. Baklava dilimi gibidir. Yaş ilerledikçe küçülür. Bıngıldağın her aylık rutin hekim kontrolünde muayenesi yapıldığı için ateş, kusma, ishal vs gibi başka hastalık bulguları olmadığı sürece aile tarafından kontrol edilmesine gerek yoktur.
Bıngıldak Şeklinin Anlamları
Bebeğin bıngıldağının şekli size bir şeyler söylüyor olabilir. Örnek verecek olursak ishalli bir bebekte içe çökmüş bir bıngıldak bebeğin suya ihtiyacı olduğunu gösterir. Bu durumda hiç bekletilmeden bebeğe su verilmelidir. Bunun dışında bıngıldağın çıkık olması da iyi bir durum değildir. Kafa iç basıncının arttığına işaret eden sivri bıngıldak için tıbbi müdahale gereklidir. Doktor kontrollerinde baş çevresinin ölçülmesi bu sebeple oldukça önemlidir.
