Otizm, genel olarak bakıldığında 3 yaşından önce belirtilerini göstermeye başlayan ve yaşam boyunca bireylerin iletişimde sınırlılıklar yaşamasına sebep olan bir bozukluktur. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik bir bozukluk olduğu düşünülmektedir.
Salgın tehdidi nedeniyle evlerde herkesin evlerde vakit geçirdiği bu günlerde, sağlıklı erişkinler bile sorun yaşarken, özellikle otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve onların aileleri daha da zorlanmaktadır.
Çünkü hijyen ile ilgili kurallara tam uyamadıkları için ve sürekli bakım ve destek gerektiği için özellikle ebeveynleri ve bakım verenleriyle sosyal mesafeyi koruyamayacaklardır.
Bu da aslında otizmli çocukların ve onların enfeksiyona yakalanma riskini arttırmaktadır.
Otizmli Çocuklar ile Karantina
Korona virüsün yol açtığı COVID-19 salgınıyla birlikte eve kapanan çocuklarda rutinin değişmesine bağlı öfke huzursuzluk içe kapanma gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bu durumları minimize etmek, yeni günlük rutinler oluşturmak oldukça önemlidir.
Uyku saati, yemek saati, oyun saati ve etkinlik saatlerinin planlanması gerekir. Eğitim dışındaki saatlerde çocuğun rahat hareket etmesi ve enerjisini olumlu yöne kanalize edilebilmesi için evde oyun alanları spor alanları oluşturulmalıdır.
Ayrıca aileler sürekli çocuğunu kontrol etmeye, stereotipilerini azaltmaya çalışmamalıdır.
Yeni yapılan resmi açıklamada, otizm veya herhangi bir engeli bulunan çocuklar, sağlık koşullarına uyduğu takdirde, bir refakatçi eşliğinde yaşı kaç olursa olsun, park ve bahçelerde gezebilecekleri bildirilmiştir.
Özellikle otizmden etkilenmiş bireyler aynılığa aşırı bağlı olduğu için, bozulan düzenleri onların streotipiklerde artış ve öfke nöbetleri gibi takım sorunlar yaşamalarına sebep olabilir.
Bu sebeple bu süreçte otizmli çocukların psikolojik olarak etkilenmemeleri için düzenlerinin olabildiğince bozulmaması için çabalanmamalıdır.
Karantina Döneminde Otizmli Çocuklara Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?
- Öncelikle rutin oluşturmak önemlidir. Şekilli tablolar ve günlük planlamalar yardımcı olacaktır. Bu görseller çocuğun göreceği yerlere asılmalı ve birlikte planlanmalıdır.
- Uyku saatlerine dikkat etmek ve uyku düzenini korumak önemlidir. Zaten otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda uyku sorunları daha fazla görülmektedir bu nedenle gece-gündüz döngüsünün bozulmaması adına belirli saatlerde yatma ve kalkma ve yaşı küçük değilse gündüz uykularına izin verilmemelidir.
- Yeme problemleri de bu çocuklarda daha sık görülmektedir. Çocuğun yapısından veya kullandığı ilaçlar ve bu süreçte evdeki hareketsizlik nedeniyle kilo almaları olabilir. Bu nedenle belirli yemek saatleri olmalıdır, öğünler belirlenmelidir. Abur cubur vermekten uzak durmak gerekir. Sağlıklı ve dengeli beslenme sağlam bağışıklık için de gereklidir.
- Farklılıklar ve eğlendirici etkinlikler oluşturulmalıdır. Salonu park veya parkur gibi düzenlemek, yaratıcı oyunlar oynamak, birlikte yemek yapmak olabilir.
- Çocukların bu dönemde stres ve endişe takıntıları arttırabilir. Bu sebeple eğitimin ihmal edilmemesi gerekir. Çocuğun hali hazırda bir aldığı bireysel eğitim varsa o planın ve ev programının oluşturulması için çocuğun özel eğitimcisi ile iletişim kurulabilir. Evde çok da katı olmayan ancak iletişim ve etkileşimini bozmayacak günlük eğitsel çalışmalar yapılabilir.
- Tedavisinin atlanmaması gerekir. Eğer çocuk öncesinde bir ilaç tedavisi alıyorsa bunu zaten evde diye danışmadan kesilmesi doğru olmaz. Çocuktaki kaygı, öfke veya diğer problemler başlarsa bunlar evdeki izolasyondan mı ilaç kesiminden mi tam anlaşılamaz. Raporlu ilaçlar reçetesiz eczaneden temin edilebilir. Ayrıca zor davranışlarla uğraşmak ebeveynleri bir süre sonra tüketebilir. Bu nedenle yardım almayı da ihmal etmemek gerekir.
Otizmli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Yapması Gerekenler
Bu zorlu süreçte ebeveynler kendilerine zaman ayırırsa çocuğuna karşı da daha sabırlı ve hoşgörülü olacaktır.
Aileler sürekli çocuğunu kontrol etmeye, stereotipilerini azaltmaya çalışmamalıdır. Bunun yerine mısır patlatıp film izleme, sohbet etme gibi gün içerisinde ailecek yapılabilecek etkinlikler planlanabilir.
Çocuklar bu etkinliklere katılamasa bile gün içinde oluşturulan bu huzurlu ortamlar onun kendini daha iyi hissetmesini sağlayacaktır.
